آتش چیست؟

هرم آتش یا مثلث آتش؟

در گذشته وجود سه عامل مواد سوختنی ، اکسیژن و گرما را برای تولید آتش لازم میدانستند.

اما امروزه عامل واکنش های زنجیره ای به عنوان عامل چهارم برای تولید و گسترش آتش شناسایی شده است. این عامل در اثر تغییر حالت مداوم ماده و ترکیب مکرر آن با اکسیژن موجب تداوم آتش سوزی می گردد.

جهت برطرف نمودن این عامل از موادی با خاصیت ترکیب پذیری بالا مثل بی کربنات پتاسیم و مونو فسفات آمونیم استفاده شده، این مواد مانع از ترکیب رادیکالهای آزاد سوخت با اکسیژن می‌شوند.

در نتیجه اضلاع هرم آتش عبارتند از:

 

مواد از لحاظ قابلیت اشتعال به 3 دسته زیر تقسیم میشوند:

• مواد قابل انفجار مانند باروت
• مواد قابل اشتعال مانند چوب ،الکل ، گاز متان
• مواد غیر قابل اشتعال مانند آجر ، سنگ

 

انواع مواد قابل اشتعال:

بطور کلی انواع مواد سوختنی و قابل اشتعال که در زندگی روزمره با آنها مواجه هستید عبارتنداز:

• مواد سوختنی جامد ( مانند چوب، پارچه،لاستیک و ... )
• مواد سوختنی مایع ( مانند فراورده های نفتی، الکلها و ...)
• مواد سوختنی گازی ( مانند انواع گازهای قابل اشتعال مثل بوتان، متان، استلین و ...)

 

آتش چگونه خاموش ( اطفاء ) می شود:

بر اساس نوع مواد قابل اشتعال و عوامل دیگر، راههای خاموش کردن آتش ها متفاوت است اما بطور کلی 3 روش زیر در خاموش کردن و مهار آتش استفاده می شود:

• سرد کردن ( قطع ضلع حرارت ) : توسط عواملی مانند آب و گاز کربن دی اکسید ( CO2 )
• خفه کردن ( قطع ضلع هوا ) : توسط عواملی مانند خاک ، ماسه ، پتوی نمدار، خاموش کننده های پودری
• سد کردن : گرفتن سوخت از روش های مختلف از جمله قطع جریان گاز، قطع جریان سوخت ، دور کردن مواد قابل اشتعال

 

طبقه بندی آتش :

آتش بسته به نوع عامل ایجاد و سوختن مواد در شش گروه به شکل زیر طبقه بندی می شود:

• آتش سوزی گروه جامدات یا مواد خشک ( طبقه A ) : 

  به آتش سوزی موادی گفته می شودکه بعد از سوختن از خود خاکستر باقی می گذارند وبا آب نیز واکنش شیمیایی خطرناکی ندارند.
  مانند: چوب ، کاغذ، لاستیک ، حبوبات، غلات ، پلاستیک، پارچه و...
  بهترین روش جهت اطفاء این نوع آتش سوزی ها روش خنک کردن می باشد.

• آتش سوزی مایعات قابل اشتعال (طبقهB ) : 

  به منظور اطفاء حریق مایعات قابل اشتعال خاموش کننده مناسب ، پودر شیمیایی وکف می باشد.
  به منظور اطفاء حریق مایعات قابل اشتعال در سطح کم از پودرهای شیمیایی ، ماسه خشک ، پتوی خیس و در سطح وسیع از کف استفاده می کنیم.

  آتش سوزی برق (طبقه C ) : 

  در آتش سوزی لوازم وتاسیسات برقی ، اولین قدم قطع جریان برق است ، بعد استفاده از خاموش کننده مناسب (co2 ) می باشد.

• آتش سوزی فلزات قابل اشتعال (طبقه D ) : 

  بعضی ازاین فلزات (منیزیم،تیتانیوم،سدیم و...)
  برای اطفاء حریق فلزات قابل اشتعال نباید از آب یا کف استفاده نمودزیرا به علت واکنش این فلزات با آب ، گاز هیدروژن تولید می شود که شدیدا“ قابل اشتعال بوده و باعث تشدید حریق می گردد .
  برای اطفاء این نوع حریق ها از ماسه های صددرصدخشک وپودر شیمیایی مخصوص این فلز استفاده می گردد.

• گازهای قابل اشتعال : 

  در گازها در صورت ایجاد شعله سوزی نباید شعله را اطفاء نمود بلکه باید از خروج گاز جلوگیری گردد و در صورتیکه گاز از سیلندر خارج گشته و شعله ور گردد باید بدنه سیلندر را خنک نمود و بدون در نظر گرفتن شرایط محیط ، اقدام به خاموش کردن شعله نکنیم .
  البته اگر بنابر شرایطی لازم باشد که شعله اطفاء گردد ، خاموش کننده پودر شیمیایی بهترین اثر را دراین مورد دارا می باشد.

• آتش سوزی مواد منفجره : 

  مواد منفجره اکثرا“ در صنایع نظامی مورد مصرف دارند و مهمترین آنها عبارتند از تی ان تی . اسید پیکریک ، تیتراتها ، کلراتها ، نیتراتها ، نیتروگلیسیرینو...
  این گونه مواد در صورتیکه دچار آتش سوزی شوند باید سریعا“ محل را ترک نمود چون تمام مواد در یک لحظه توام با انفجار از بین می روند و قدرت پرتاب تکه های ناشی از انفجار حداقل تا شعاع 200 متری می باشد.
  اگر این مواد در مجاورت حرارت قرار گیرند باید در فاصله مناسب از طریق خودروهای مانیتور دار با آب نسبت به خنک کردن آنها اقدام نمود.

 

تعربف خاموش کننده ( کپسول اطفاء حریق ) :

خاموش کننده دستی به وسیله ای گفته می شود که برای مبارزه با آتش سوزی طرح و ساخته شده است که از 1 تا 12 کیلو یا لیتر ظرفیت مواد خاموش کن دارد و توسط یک نفر به راحتی قابل حمل و استفاده است.

انواع بزرکتر این وسایل بر روی چرخ - ارابه یا خودرو قرار داده می شود و یا بطور ثابت در اماکن نصب می گردد.

 

کاربرد خاموش کننده ( کپسول اطفاء حریق ) :

از خاموش کننده ها با توجه به مواد اطفایی داخل آنها می توان در لحظات اولیه شورع آتش سوزی و همچنین برای حریقهای کوچک و موضعی استفاده کرد و آتش را اطفاء نمود .

 

طبقه بندی خاموش کننده ( کپسول اطفاء حریق ) :

انواع خاموش کننده ها از نظر مواد اطفایی می توانند طبق دسته بندی ذیل گروه بندی شوند :

خاموش کننده های محتوی آب و آب و کف گروه A

خاموش کننده های محتوی پودر خشک شیمیایی گروه B و C

خاموش کننده های محتوی گاز کربنیک ( CO2) گروه E 

خاموش کننده های محتوی هالوژنه گروه A,B,C,D,E